De belegger wordt geconfronteerd met een duizelingwekkende keuzemogelijkheid aan beleggingsproducten. Vrijwel zonder uitzondering zijn deze producten complex, soms zijn ze zelfs zo complex dat er maar weinigen zijn die de werking van de producten doorgronden. Een belangrijk voorbeeld daarvan zijn de samengestelde hypotheekproducten genaamd ‘mortgage backed securities.’
Dit zijn verhandelbare producten (op nauwelijks gereguleerde markten) welke bestaan uit vele individuele hypotheken met verschillende kredietrisico’s. De gedachte daarachter was dat het risico op default (het in gebreke blijven van de hypotheekbetaling) van dergelijke samengestelde producten gering zou zijn door deze vorm van risicospreiding.
Dat is één van de redenen waarom deze instrumenten vrijwel altijd een uitstekende rating kregen van de ratingsbureaus, want vrijwel niemand begreep precies wat de risico’s van deze producten nu precies waren. De aanname was simpel een statistische, een percentage van de minder kredietwaardige leningen zou in problemen kunnen komen, maar dit zou worden opgevangen door de meer kredietwaardige leningen verwerkt in deze producten.
Een spectaculaire misvatting waar enkele gewiekste personen van konden profiteren. Neem ‘Abacus 2007-AC1,’ wellicht het meest berucht fonds bestaande uit deze mortgage backed securities. Abacus was een fonds van $1 miljard bestaande, uitgegeven door Goldman Sachs. John Paulson, een hedge fund manager, was deels verantwoordelijk voor de samenstelling ervan en ging, curieus genoeg, short in het product.
We hebben hier een manifestatie van een veel algemener probleem waar complexe, moderne markteconomieën mee te kampen hebben en dat bekend staat in de economische literatuur als informatie asymmetrie. Het is vaak zo dat een partij in een transactie veel meer weet van het product of dienst welke geleverd wordt dan een andere partij. De verleiding is aanzienlijk om dit informatievoordeel uit te buiten.
Beroemd in de economische literatuur is het voorbeeld van de tweedehands auto. De verkoper weet doorgaans aanzienlijk meer van dit product dan de koper en de neiging om het product beter voor te stellen dan het daadwerkelijk is valt nog al eens moeilijk te onderdrukken. George Akerlof heeft voor een economische analyse van dit probleem zelfs de Nobelprijs gekregen.
Als het erg moeilijk is om goede tweedehands auto’s van de slechte te onderscheiden omdat de verkopers opportunistisch hun informatievoordeel uitbuiten, zullen de goede auto’s van de markt verdwijnen, aldus Akerlof. Goede auto’s zullen immers niet in staat zijn een hogere prijs te krijgen als kopers niet in staat zijn ze te onderscheiden van slechte auto’s en verkopers niet bepaald behulpzaam zijn in dit proces.
In een moderne economie met complexe producten en diensten is dit probleem moeilijk uit te roeien en veel voorkomend. Wist u dat uw rundvlees gehakt paardenvlees bevat? Weet u waaruit plastic bestaat en wat de gevaren daarvan zijn? Is het toeval dat mobiele telefonie aanbieders of luchtvaartmaatschappijen de tarieven zo onduidelijk mogelijk maken? Weet u of uw tandarts, garagemonteur, arts, etc. echt zijn beste diagnose geeft of is dit een methode om u meer behandelingen aan te smeren dan u nodig heeft?
Financiële producten bestaan uit louter informatie en zijn hiermee bijzonder gevoelig voor dit asymmetrische informatie probleem. Hoe vaak heeft u geen ongevraagde e-mails gekregen met aanbieders van aandelen die u gouden bergen belonen maar in deze zelf veroorzaakte rally hun eigen aandelen dumpen?
Sta even stil bij de enorme hoeveelheid informatie die in de prijs van een aandeel is verwerkt, de financiële conditie van het bedrijf (zelf al onderhevig aan meerdere interpretaties), de marktpositie, de kwaliteit van de diensten en/of producten, de kwaliteit van het management en de werknemers, de concurrentiepositie, de toekomstverwachtingen, etc. etc. Kortom, teveel om op te noemen.
Om een valse voorstelling van zaken te voorkomen zijn er daarom strikte regels omtrent de kwaliteit van de geleverde informatie, maar zelfs dat is lang niet altijd een garantie dat deze ook geheel in overeenstemming met de situatie is. Bovendien moet deze informatie ook worden geïnterpreteerd, waar een grote hoeveelheid kennis en ervaring voor onontbeerlijk is.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat koersen van aandelen zo fluctueren, er komt voortdurend nieuwe informatie over het bedrijf welke de vooruitzichten beïnvloeden en de meningen over de impact lopen vaak behoorlijk uiteen. Het is daarom moeilijk een juiste of eerlijke prijs van een aandeel te bepalen op een dusdanig complexe en bewegende grond.
Daar komt nog een probleem bij. Vaak kunt u wel vermoeden wie er meer van een product weet, de koper of de verkoper. Maar als u een aandeel koopt weet nu vrijwel nooit van wie u het kocht. Het is heel goed mogelijk dat u simpelweg van mening verschilt over de vooruitzichten van het aandeel, of dat de verkoper geld nodig had of dat de verkoper elders een betere investeringsmogelijkheid zag. Maar het zou ook kunnen zijn dat hij veel meer weet van het bedrijf dan u.
Beleggen in aandelen; de insiders, institutionele beleggers en analisten
Een van de manieren om deze problemen gedeeltelijk te kunnen omzeilen is het in de gaten houden van koop of verkoop van aandelen door ‘insiders’. Dat wil zeggen, hoge functionarissen van het bedrijf. Deze genieten meestal niet alleen van een informatie voorsprong maar hebben vaak ook aanzienlijke belangen in het bedrijf.
In een poging om de belangen van aandeelhouders en management meer op een lijn te brengen bestaat, naar Amerikaans gebruik, de compensatie van het management tegenwoordig vaak voor een aanzienlijk gedeelte uit aandelen en/of opties. Het volgen van insider transacties kan daarom een aardige indicatie geven.
Vooral als management eigen aandelen inkoopt. Verkopen hoeft niet noodzakelijkerwijs met de vooruitzichten van het bedrijf te maken te hebben, al worden we somberder naarmate meerdere bedrijfsnotabelen hun aandelen verzilveren. Veel beleggers kijken naar grote institutionele investeerders, maar wij zijn geneigd alleen naar het totaal te kijken. Elke individuele belegger, wat zijn of haar trackrecord ook is, kan zich een keer vergissen met een enkel aandeel.
Analistenrapporten vormen een andere bron van informatie. Het zijn vaak handige rapporten om snel te doorgronden wat de belangrijkste issues zijn met een bepaald aandeel maar we raden u af om blind op deze rapporten te varen. Het valt niet uit te sluiten dat analisten zo hun eigen belangen dienen en deze hoeven niet altijd naadloos aan te sluiten bij die van de belegger.
Hoewel wij van mening zijn dat het gros van de analisten eerlijke informatie verstrekt zijn verkoop aanbevelingen van analisten nog steeds betrekkelijk zeldzaam. De analist is ook maar zo goed als de informatie die hij verkrijgt en zijn vermogen deze te interpreteren. Bovendien kijkt de belegger naar de toekomst en u weet wat ze zeggen over voorspellingen, deze zijn moeilijk vooral waar ze de toekomst betreffen.
Wij raden u in het algemeen aan om zoveel mogelijk te beleggen in zaken die u begrijpt en waar u voldoende informatie over heeft om een afgewogen oordeel te vellen. Dat is lang niet iedereen gegeven.
Geschreven door BeursProf Beleggenstips. BeursProf is een initiatief van een groep enthousiaste academici met passie voor de beurs en beleggen.
