De balans van een bedrijf, samen met de cash flow en winstrekening, behoort tot de belangrijkste financiële informatie voor de aandeelhouder. En u hoeft niet echt een ervaren accountant te zijn om de hoofdlijnen van een balans te doorgronden. U kunt het overlaten aan professionals en dan de aandelenrapporten raadplegen. Uiteraard kan het geen kwaad om zelf ook eens een kijkje te nemen in de financiële rapportage van de bedrijven waarvan u aandelen heeft, of geïnteresseerd bent om een positie in te openen.
De structuur van de balans bij het beleggen in aandelen
Een balans bestaat uit drie delen, activa (assets), passiva (liabilities) en eigen vermogen (equity). Activa zijn zaken die de onderneming bezit, of uitstaande vorderingen welke nauwkeurig kunnen worden bepaald. Passiva is wat de onderneming schuldig is aan derden (crediteuren, leveranciers, de belasting inspecteur, werknemers, etc.). Dit zijn aangegane verplichtingen welke onder bepaalde condities en op gezette tijden moeten worden voldaan.
Het eigen vermogen bestaat uit de ingehouden winst en de fondsen gestort door aandeelhouders. Een en ander leidt tot een fundamentele identiteit:
- Activa = Passiva + Eigen Vermogen
De betekenis van deze vergelijking is niet zonder belang. Normaal gesproken brengt een omzetgroei ook een groei in de activa met zich mee, grotere voorraden, vorderingen, vaste activa (fabrieken, gebouwen, machines, etc.) en dergelijke. De vergelijking laat zien dat een combinatie van groei in de passiva en/of het eigen vermogen gelijke tred houdt met deze groei in de activa.
Dat is ook niet merkwaardig, want de groei moet gefinancierd worden, in schuld, uitstaande rekeningen van leveranciers, of/en uitgifte van aandelen. Hoewel het enigszins simplistisch is en afhangt van de industrie waarin het bedrijf opereert, kan het als een teken van financiële gezondheid worden beschouwd als het eigen vermogen aanzienlijk groter is dan de passiva. Een grote schuld relatief ten opzichte van het eigen vermogen kan problemen geven, want schuld moet gefinancierd worden.
Hoewel de balans historisch gezien werd gepresenteerd met de activa aan de ene kant en de passiva (en eigen vermogen) aan de andere kant (‘double-sided bookkeeping’) maar tegenwoordig worden ze doorgaans onder elkaar gepresenteerd.Dit maakt echter niet veel uit. We kunnen wel een wat fijner onderscheid maken:
- Vlottende activa (current assets): cash en items die binnen een jaar in cash kunnen worden omgezet
- Niet-vlottende activa: meer permanente activa (fabrieken, gebouwen, machines, etc.)
- Kortlopende schulden: verplichtingen die binnen een jaar moeten worden voldaan
- Langlopende verplichtingen: overige verplichtingen (met een looptijd langer dan een jaar)
- Eigen vermogen
De activa worden gepresenteerd in afnemende liquiditeit (het vermogen om snel en zonder veel kosten omgezet te worden in cash), dat wil zeggen, cash eerst, daarna vlottende activa, niet vlottende activa. Let wel dat de balansen van bedrijven in sectoren zoals nutsbedrijven, banken, verzekeringsmaatschappijen, brokers en investeringsbanken en andere gespecialiseerde bedrijven vaak een andere structuur hebben, en een beoordeling kunt u beter overlaten aan specialisten.
Wat u ook moet beseffen is dat een balans slechts een momentopname is, en wel aan het einde van het boekjaar van het bedrijf. Dit boekjaar loopt niet noodzakelijkerwijs gelijk op met een kalenderjaar en verschilt van bedrijf tot bedrijf, hetgeen enigszins verwarrend kan werken. Meestal kiezen bedrijven het laagste punt in de jaarlijkse cyclus als het einde van hun boekjaar.
De winst en verliesrekening, en de cash flow rekening zijn in tegenstelling tot de balans, geen momentopname maar geven de ontwikkelingen weer gedurende het boekjaar. Deze documenten verlenen daarom aanzienlijke extra informatie en eigenlijk moet de financiële rapportage als een geheel worden gezien.
